Xyanua là gì? Chất Xyanua độc như thế nào và nó có ở đâu?

Ngày đăng 3/16/2023 8:37:06 AM

Từ lâu, Xyanua được biết đến là một chất độc nguy hiểm với sức khoẻ của con người, thậm chí gây ra tử vong chỉ với một lượng rất nhỏ. Tuy nhiên, loại chất này luôn tồn tại xung quanh chúng ta. Chính vì thế, việc nắm đầy đủ các kiến thức về Xyanua để tránh ngộ độc và có thể xử trí trước những tình huống khẩn cấp do Xyanua gây ra là vô cùng cần thiết.

Tất cả các thông tin liên quan về chất Xyanua là gì sẽ được tổng hợp trong bài viết sau, mời bạn cùng tìm hiểu!

xyanua là gì

Chất Xyanua là gì?

+ Cấu tạo: Xyanua là một hợp chất hóa học có chứa nhóm Cyano (C≡N), bao gồm 1 nguyên tử Cacbon C liên kết với 1 nguyên tử Nitơ N. Nó được tìm thấy trong các chất được hình thành từ hai hay nhiều chất, trong đó, Natri Xyanua(NaCN) với Kali Xyanua(KCN) là 2 hợp chất Xyanua đơn giản.

+ Tính chất: Theo CDC - Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ, Xyanua có thể ở các dạng sau:

- Khí không màu: Hydro Xyanua (HCN) hoặc Xyanua Clorua (CNCL).

- Dạng tinh thể: Natri Xyanua (NACN) hoặc Kali Xyanua (KCN).

- Trong cơ thể người, Xyanua có thể kết hợp với Hydroxocobalamin để hình thành Cyanocobalamin (hay Vitamin B12).

+ Mùi vị: Đôi khi, Xyanua được mô tả là có mùi "hạnh nhân đắng". Tuy nhiên, không phải lúc nào nó cũng phát ra mùi và không phải ai cũng nhận biết được mùi này.

xyanua có ở đâu

Xyanua có ở đâu?

Xyanua được tìm thấy trong môi trường tự nhiên hoặc từ những loại thức ăn được chế biến từ các loại thực vật như:

- Quả hạnh.

- Hạt chồi của cây kê.

- Cây đậu tương.

- Đậu nành.

- Rau bi-na (chân vịt).

- Măng tre.

- Rễ cây sắn.

- Bột sắn hạt tapioca.

- Đặc biệt, trong măng tươi có hàm lượng xyanua rất cao, khoảng 230mg/ 1kg măng củ.

Phần lớn lượng Xyanua có trong nước và đất đều có xuất phát từ chất thải công nghiệp với nguồn thải chính là từ:

- Quá trình khai thác mỏ.

- Công nghiệp hóa chất hữu cơ.

- Công nghiệp luyện sắt, thép.

Ngoài ra, nó cũng được tìm thấy trong nhiều nguồn khác như:

- Khí thải xe cộ, nhà máy.

- Từ ngành công nghiệp hóa học.

- Chất đốt của hộ gia đình.

- Thuốc trừ sâu có chứa xyanua.

điều chế xyanua

Phương trình điều chế Xyanua

Để điều chế Xyanua theo quy trình Andrussow, Hydro Xyanua ở thể khí sẽ được sản xuất từ Metan và Amoniac với sự có mặt của oxy và chất xúc tác bạch kim:

+ Phương trình: 2CH4 + 2NH3 + 3O2 → 2HCN + 6H2O.

Còn Natri Xyanua sẽ được sản xuất bằng cách cho Hydro Xyanua tác dụng với Natri Hydroxit:

+ Phương trình: HCN + NaOH → NaCN + H2O.

xyanua độc như thế nào

Chất Xyanua độc như thế nào?

Xyanua là hóa chất cực độc, nó được liệt vào danh sách chất độc nhất trong các chất độc. Khi tiếp xúc với Xyanua, nó sẽ hấp thu nhanh vào cơ thể và ức chế hệ hô hấp, hệ thần kinh gây nguy hiểm tính mạng dù liều lượng cực ít. Mức độ nguy hiểm do ngộ độc Xyanua phụ thuộc vào liều lượng cũng như lộ trình và thời gian mà cơ thể tiếp xúc. Cụ thể:

- Tiếp xúc ở liều lượng lớn: Có thể gây tổn thương cho não và tim mạch.

- Tiếp xúc ở liều lượng thấp: Có thể gây những biểu hiện như khó thở, đau tim, nôn mửa, đau đầu, làm rộng tuyến giáp,…

- Việc hít phải 0,2% khí Xyanua có thể giết chết ngay lập tức một người trưởng thành, đồng thời nuốt và uống phải 50mg - 200mg Xyanua cũng sẽ gây ngộ độc.

Khi Xyanua đi vào cơ thể, chất độc này sẽ ngăn các tế bào trong cơ thể sử dụng oxy. Từ đó, ảnh hưởng đến não, thần kinh và các bộ phận sẽ chết dần, đặc biệt là tử vong. Bình thường, sau khi bị ngộ độc Xyanua, nạn nhân sẽ trải qua 3 giai đoạn:

- Đầu tiên là giai đoạn kích động: Người nhiễm độc sẽ có dấu hiệu lo lắng, kích động, thở nhanh và lú lẫn.

- Sau đó: Người bắt đầu co giật, khó thở, tụt huyết áp và bị giảm thông khí.

- Cuối cùng: Nạn nhân dần dần rơi vào trạng thái giảm trương lực cơ và mất phản xạ, trụy tim mạch, hạ oxy trong máu và dẫn đến tử vong.

xyanua dùng để làm gì

Chất Xyanua dùng để làm gì?

Xyanua nổi tiếng là một chất độc rất mạnh với độ nguy hiểm cao, tuy nhiên Xyanua lại có đóng góp rất lớn trong nhiều lĩnh vực:

- Công nghiệp sản xuất giấy, dệt may và nhựa.

- Công nghiệp sản xuất thuốc trừ sâu: Tiêu diệt sâu bệnh, sâu bọ, côn trùng,…

- Công nghiệp khai thác tuyến quặng và ngành mạ xi.

- Công nghiệp khai thác kim loại quý, chiết vàng, bạc từ quặng.

- Công nghiệp sản xuất các pigmen màu dùng làm nguyên liệu cho ngành sơn, bột vẽ, nhuộm.

(*) Bản chất Xyanua là một chất độc nhưng nó lại được sử dụng phổ biến trong sản xuất, nếu không có những quy chế chặt chẽ và có tính khả thi trong các khâu sản xuất, lưu thông, bảo quản, sử dụng và kiểm soát ô nhiễm, Xyanua có thể gây hại lớn đến môi trường và sức khỏe con người. Vậy nên, các cơ sở cung cấp hóa chất này với những quy định về bảo hộ và bảo quản vô cùng nghiêm ngặt.

 Chất xyanua mua ở đâu

Lời kết

Hi vọng những thông tin trên đây sẽ giúp các bạn đọc hiểu rõ hơn về Chất độc Xyanua là gì. Chúng ta phải cẩn thận với Xyanua vì đây là hợp chất vô cùng nguy hiểm, gây ảnh hưởng đến tính mạng con người. Nếu việc hít phải hoặc tiếp xúc với Xyanua, bạn cần nhanh chóng đưa người nhiễm độc Xyanua đến bệnh viện gần nhất để cấp cứu kịp thời.

Để lại bình luận của bạn